Śladami przeszłości

SIEDZIBA MIEJSKIEGO DOMU KULTURY (I OKOLICE) NA STARYCH ZDJĘCIACH I W WYCINKACH GAZET

(dzięki uprzejmości Pana Romana Sitkowskiego)

Po II wojnie światowej obiekt przy ul. Łukasińskiego należał do Huty, która od 1952r. zyskała nazwę Huty im. Bolesława Bieruta. Na początku lat siedemdziesiątych XXw. obiekt zmodernizowano dobudowując do istniejącego Pałacu Hantkego pływalnię krytą oraz salę widowiskową. Projektantem architektonicznym był pochodzący z Radomska Marian Kruszyński (1937-2012). 

Ważniejsze opracowania projektowe i realizacje Mariana Kruszyńskiego w Częstochowie: Spółdzielczy Dom Handlowy i Powszechny Dom Usług "Megasam'' przy al. Wolności w Częstochowie, Zespół obiektów Komendy Miejskiej Policji w Częstochowie 1972-1979 nagrodzony pierwszym miejscem w konkursie na najlepszy obiekt województwa częstochowskiego w 1979, Kryta pływalnia i sala widowiskowa przy Domu Kultury Huty Częstochowa, "Falowiec" budynek mieszkalno-usługowy z pawilonem "Delicje" na osiedlu Rondo przy al. Armii Krajowej w Częstochowie 1975

Marian Kruszyński

Poniżej przedstawiamy zdjęcia obiektu przy ul. Łukasińskiego 50/68 z tego okresu wraz z ich opisem (materiały pochodzą ze strony https://www.facebook.com/mariankruszynskiarchitekt/  pisownia oryginalna)

PŁYWALNIA

Wejście do sali widowiskowej z budynku łącznika. Wygięta forma gazonu na kwiaty, powściągliwie zastosowane elementy arch. tj aluminiowa attyka, schody, ślusarka aluminiowa przeszklenia stanowią modernistyczny kontekst dla XlX-wiecznego budynku Domu Kultury Hutnik w Częstochowie. (całkowicie zniszczony)

Kryta pływalnia przy sali widowiskowej i Domu Kultury Huty Częstochowa. Projekt koncepcyjny, projekt techniczny. Współpraca przy opracowaniu technicznym basenu arc. Mirosław Leśniewski 1972. Oryginalna modernistyczna architektura obiektu z półkolistymi w przekroju filarami aluminiowymi, attyką i balkonem. ( obiekt całkowicie zniszczony)

Elewacja pływalni krytej Hutnik w Częstochowie. Widok od ul. Okrzei. Rytm żyletek w postaci rzygaczy odprowadza wodę z zadaszenia do cembrowin usytuowanych poniżej, elewacje pokrywa okładzina ceramiczna. Wzdłuż rozciąga się aleja z kwietnikami oraz pasem z modułu betonowych płyt i zieleni. (całkowicie zniszczone wszystkie detale)

Na pierwszym planie kwietnik i zarazem czerpnia powietrza odpowiadająca kompozycyjnie motywowi tworzącemu aleję. W dalszym planie masywne schody wiodące na widownie basenu. ( Wszystkie elementy zniszczone)

Detal ogrodzenia stanowi wariant motywu fali zastosowanego w attyce pływalni. Zestawienie masywnego stalowego płaskownika z podstawą w estetyce surowego betonu. (całkowicie zniszczony). W tle okładzina z aluminiowego detalu zastosowana w partiach ścian szczytowych pływalni i sali widowiskowej (zniszczona)

W holu pływalni znajdowała się podświetlana od wewnątrz ściana w formie kasetonu. Ściana ta miała wysokość dwóch kondygnacji, gdyż strop nie przylegał do niej, a wytworzona w ten sposób szeroka szczelina pełniła rolę wewnętrznego świetlika. Detal ten zdobił kawiarnie na piętrze i hol poniżej oraz klatkę schodową ukrytą za nim. Kaseton powstał w wyniku połączenia drewnianych ramek w które oprawione było lane, fakturowane szkło o kolorze miodu. Duże przeszklenie w holu pozwalało na obserwacje wnętrza pływalni z poziomu parteru i powodowało przenikanie kompozycyjne obu przestrzeni. Hol ten podobnie jak wszystkie wnętrza i architektura całego zespołu obiektów przy Domu Kultury Hutnik w Częstochowie jest obecnie całkowicie zniszczony.

Pływalnia kryta przy Domu Kultury Hutnik w Częstochowie. Widok na taflę wody z kawiarni na drugiej kondygnacji 1978.

Pływalnia powstała na miejscu i z wykorzystaniem dawnego zbiornika retencyjnego dla potrzeb technologicznych dawnej huty. Widownia na pływalni. Tafla wody mogla być obserwowana także z poziomu holu na parterze oraz z drugiej kondygnacji z kawiarni i bufetu.

Projekt wnętrza pływalni opracował Marian Kruszyński wraz z proj. kompozycji ceramicznej widocznej w tle, projekt widowni, mebli i detali arch. w 1973. (całkowicie zniszczone)

Hol we wnętrzu pływalni Hutnik w Częstochowie. Za najbardziej zasadniczy środek wyrazu formy architektonicznej Marian Kruszyński uważał wzajemne przenikanie się brył, które powinny tworzyć indywidualną kompozycje przestrzenną. Obecnie hol pływalni jak też pozostałe wnętrza i elewacje zespołu obiektów ,,Hutnika'' są w zniszczone poprzez przeprowadzony remont.

Interesujący detal we wnętrzu pływalni Hutnik w Częstochowie stanowiła kasetonowa ścianka. Wykonana była ze stalowej ramy na której umieszczone zostały drewniane ramki wypełnione grubym, lanym szkłem o kolorze miodu. Ścianka ta przebiegała przez dwie kondygnacje i była podświetlana od wewnątrz. Widok od strony kawiarni na piętrze.

Nieistniejący już detal ogrodzenia w zespole Domu Kultury Hutnik w Częstochowie.

Podświetlenie od wewnątrz ścianki kasetonowej dawało szczególny nastrój w holu i kawiarni we wnętrzach pływalni Hutnik. Projektowane dla tego obiektu meble drewniane były ażurowe, ponieważ skrywały urządzenia grzewcze.

Widok z kawiarni na piętrze. Między ścianką kasetonową, a stropem znajdował się prześwit pełniący rolę wewnęrznego świetlika dla holu na parterze. Projekt pływalni i sali widowiskowej wraz z opracowaniem wnętrz został wykonany przez Mariana Kruszyńskiego w 1973-77.

Hol we wnętrzu krytej pływalni Hutnik w Częstochowie. Gazony we wnętrzu pokryte były szklaną mozaiką oraz w spodniej części okładziną z otoczaków. Posadzki wykonano z granitu. W tle widoczna jest podświetlana od wewnątrz kasetonowa ścianka oraz jeden z projektowanych mebli.

Bardzo charakterystycznym elementem elewacji pływalni Hutnik w Częstochowie była attyka o falistym kształcie. Wykonano ją z aluminium o wyrazistej prążkowanej fakturze. Podobną strukturę miały filary których przekrój zbliżony był do elipsy.

Wnętrze pływalni Hutnik w Częstochowie. Na drugim planie znajduje się widownia zaproponowana przez architekta, obejmuje ona całą długość wnętrza. Materiały wykończeniowe wnętrza to: aluminium, ceramika, marmur, drewno i szkło. Niecka basenu powstała w miejsce dawnego zbiornika retencyjnego. Dodatkowo dobudowany został brodzik dla dzieci.

SALA WIDOWISKOWA

Sala kinowa, łącznik i pływalnia Hutnik 1973-1977 (obiekty całkowicie zniszczone)

Sala widowiskowa elewacja frontowa. Część parterowa holu sali widowiskowej została zakomponowana w formie przeszklonej w kontraście do ażurowego detalu przestrzennej ściany kurtynowej w kondygnacji powyżej. Architektura zespołu obiektów została całkowicie zniszczona. Paweł Kruszyński.

Detal oryginalnych schodów z pochwytami, ozdobną kratą i ścianką stanowiącą miejsce montażowe, pokrytą ulubioną przez arch. Mariana Kruszyńskiego okładziną z otoczaków. Schody prowadzą do pomieszczeń technicznych sali widowiskowej Hutnik. (całkowicie zniszczone)

Oryginalny detal ściany kurtynowej na elewacjach zespołu pływalni, sali widowiskowej i domu Kultury Hutnik w Częstochowie. zasłaniała okna pomieszczeń technicznych, stanowiła charakterystyczny element indywidualnej architektury tego założenia. (zniszczony)

Ścianka kurtynowa z aluminium i stalowych kątowników w sali widowiskowej Hutnik skrywa okna pomieszczeń tech. projektorowni kinowej. (detal całkowicie zniszczony)

Sala widowiskowa przy Domu Kultury Hutnik. Detal wklęsłych nisz w elewacji 1972. (całkowicie zniszczony). Motyw łuku obecny jest w elewacjach sali widowiskowej, detalach gazonów na kwiaty, oryginalnej formie ogrodzenia i attyki pływalni oraz w kratach schodów bocznych do sali widowiskowej. (Wszystkie detale architektoniczne zostały zniszczone)

Wnętrze sali widowiskowej przy Domu Kultury Hutnik. Projekt wnętrza, projekty mebli i detali architektonicznych 1973. Aneks do opracowania 1977

Wnętrze sali widowiskowej Hutnik zostało przystosowane do funkcji kina. W rytmie minimalistycznej kompozycji ścian zakamuflowane zostało jedno z wejść. Łuki żaluzji odpowiadają wklęsłym powierzchniom w zewnętrznych elewacjach budynku.

W realizacjach arch. Mariana Kruszyńskiego nie dopatrzymy się rynien, rur spustowych, skrzynek gazowych czy elektrycznych. Przed oczyma widzów zakryte attykami są także kominy wentylacyjne, urządzenia klimatyzacyjne czyli detale potrzebne dla funkcjonowania obiektów, ale całkowicie zbędne dla formy architektonicznej. W obiekcje sali kinowej Hutnik architekt zastosował ażurową ściankę kurtynową dla ukrycia okien pomieszczeń technicznych (projektorownia) oraz by rozdrobnionym rysunkiem tego detalu we współczesny sposób nawiązać do bogatej ornamentyki neobarokowego budynku pałacowego z którym sąsiaduje.

Zdjęcie satelitarne zespołu obiektów: krytej pływalni, sali widowiskowej oraz Domu Kultury Huty Częstochowa przy ul. Łukasińskiego w Częstochowie. Był to bardzo interesujący przykład symbiozy architektury XlX- wiecznej i modernistycznej. Autor projektu zespołu budynków wraz z opracowaniem wnętrz arch. Marian Kruszyński 1974-78. Pofalowana struktura pokrycia dachu pływalni zdradza zastosowanie paraboloidy hiperbolicznej ze strunobetonu ( arch. Herbert Müller).

Obecnie możemy podziwiać kompozycję ceramiczną we wnętrzu pływalni Miejskiego Domu Kultury w Częstochowie. Projektantem płaskorzeźby (1977r) był architekt Marian Kruszyński. Jest to unikatowe dzieło z tamtego okresu.

MODERNIZACJA PAŁACYKU HANDTKEGO I OBIEKTÓW PRZYLEGŁYCH W LATACH 2006-2008

Etap I modernizacji obejmował swoim zakresem Pałacyk Hantkego, pływalnię oraz zagospodarowanie terenu. Prace przeprowadzone zostały w latach 2006–2008.

Celem projektu było przywrócenie dawnej świetności neobarokowemu Pałacykowi Hantkego. Powstał on w latach 1900–03, jako jeden z elementów projektu całej osady fabrycznej na Rakowie. W jej skład, oprócz rezydencji właściciela – Bernarda Ludwika Hantke, wchodziła huta żelaza i domy pracowników fabryki.

Po II wojnie światowej ulokowano tam Zakładowy Dom Kultury Huty im. Bieruta, późniejszej Huty "Częstochowa". Pałacyk rozbudowano w latach 70-tych, zniekształcając pierwotny kształt budowli. Obecnie w budynku mieści się Młodzieżowy Dom Kultury.

Remont kosztował 10 mln 560 tys. złotych. Projekt był współfinansowany kwotę 2 mln 770 tys. zł z budżetu państwa w ramach "Programu łagodzenia w regionie śląskim skutków restrukturyzacji zatrudnienia w górnictwie węgla kamiennego" – II etap z Funduszu na Rzecz Rozwoju Infrastruktury Lokalnej Skierowanej na Rozwój Przedsiębiorczości – komponent Dotacje Inwestycyjne.

W Pałacu Hantkego wykonano gruntowną renowację elewacji budynku, stolarki okienneji drzwiowej zgodnie z wymaganiami konserwatorskimi, przebudowano wejście główne do budynku, ustawiono dwie figury lwów, odnowiono drzwi wejściowe, wykonano nową rozetę. Wyremontowano także wnętrza pomieszczeń i klatki schodowej z zachowaniem wymagań konserwatorskich, położono nowe instalacje: elektryczną, wod-kan., c.o., wentylacji, teletechniczne, sygnalizacji włamania i napadu, oraz przeciw pożarową.

Na pływalni zmieniono profil niecki basenowej, dostosowując go do wymogów organizacji zawodów sportowych, postawiono nową trybunę wraz z siedziskami, wyremontowano pomieszczenia technologiczne, wnętrza hali basenowej i pomieszczenia techniczne, zmieniono elewację budynku wraz z dociepleniem, ślusarkę aluminiową okienną i drzwiową, zmodernizowano technologię oczyszczania wody basenowej, przebudowano szatnię i sanitariaty.

Powstał również system obsługi klienta: szafki w szatniach oraz kasa z bramkami wejściowymi. Nowe są również instalacje. Obsługa urządzeń jest sterowana komputerem. Na ścianie znajduje się tablica, na której wyświetlana jest temperatura wody w basenie i na zewnątrz.

Sufit pokrywa niebieska fala z tworzywa (barizol). Basen jest klimatyzowany, woda filtrowana i uzdatniana przy pomocy nowoczesnych automatycznych technologii.

Uporządkowano bardzo zaniedbane otoczenie obiektów. Wokół budynków powstały nowe miejsca parkingowe z oświetleniem, plac zabaw, śmietnik, uporządkowano zieleń. Postawiono też ogrodzenie z bramą przesuwną, zbudowano drogę przeciwpożarową, a także przyłącza kanalizacji deszczowej i sanitarnej oraz kanał CO.

W Pałacu Hantkego wykonano:

    gruntowna renowacja elewacji budynku, stolarki okiennej i drzwiowej zgodnie z wymaganiami konserwatorskimi;

    przebudowa wejścia głównego do budynku wraz z ustawieniem dwóch figur lwów, odnowieniem drzwi wejściowych i wykonaniem nowej rozety;

    gruntowny remont wnętrz pomieszczeń i klatki schodowej z zachowaniem wymagań konserwatorskich;

    instalacje: elektryczną, wod-kan., c.o., wentylacji, teletechniczne, sygnalizacji włamania i napadu, p.poż.

Pływalnia – wykonano:

    reprofilację niecki basenowej z dostosowaniem do wymogów umożliwiających organizację zawodów sportowych;

    nową trybunę wraz z siedziskami;

    remont pomieszczeń technologicznych;

    modernizację technologii oczyszczania wody basenowej;

    gruntowną przebudowę szatni i sanitariatów;

    remont wnętrz hali basenowej i pomieszczeń technicznych;

    system obsługi klienta: szafki w szatniach oraz kasę z bramkami wejściowymi;

    elewację budynku wraz z dociepleniem, ślusarkę aluminiową okienną i drzwiową;

    instalacje: elektryczną, wod-kan. c.o., wentylacji, teletechniczne, sygnalizacji włamania i napadu, p.poż.

Zagospodarowanie terenu – wykonano:

drogę przeciwpożarową z wjazdem od ulicy Okrzei;

nowe miejsca parkingowe wraz z oświetleniem;

ogrodzenie z bramą przesuwną;

nowy plac zabaw, śmietnik oraz uporządkowanie zieleni, przyłącza kanalizacji deszczowej i sanitarnej oraz kanał c.o.

Beneficjent:

Gmina Miasto Częstochowa

Termin realizacji projektu:

Termin rozpoczęcia: 20 czerwiec 2006r

Termin zakończenia: 30 maj 2008r

Koszt realizacji projektu:

Całkowity koszt projektu: 10.560.767,08 PLN

Koszty kwalifikowane projektu: 5.541.704,18 PLN

Koszty niekwalifikowane projektu: 5.019.062,90 PLN

Dotacja z funduszy UE: 2.770.852,00 PLN

Projekt jest częściowo finansowany z budżetu państwa w ramach Programu łagodzenia w regionie śląskim skutków restrukturyzacji zatrudnienia w górnictwie węgla kamiennego – II etap ze środków Funduszu na Rzecz Rozwoju Infrastruktury Lokalnej Skierowanej na Rozwój Przedsiębiorczości- komponent Dotacje Inwestycyjne.

W ramach realizowanego zadania zostały osiągnięte następujące wskaźniki:

    liczba dotacji na budowę i modernizację infrastruktury turystycznej, rekreacyjnej i sportowej – 1

    kubatura zmodernizowanych obiektów infrastruktury kulturalnej – 12.319,00 m3;

    kubatura obiektów zabytkowych objętych procesem konserwacji – 4.192,00 m3;

    liczba obiektów zabytkowych zaadoptowanych na cele kulturalne – 1;

    liczba obiektów zabezpieczonych przed zagrożeniami – 2;

    powierzchnia obszarów zrekultywowanych na cele społeczne – 10.355,00 m2;

    powierzchnia zagospodarowanych terenów zielonych – 4.507,00 m2;

    liczba nowych miejsc parkingowych – 17;

    liczba nowych miejsc parkingowych dla niepełnosprawnych – 2;

    poprawa warunków pracy osób organizujących zajęcia, zawody i imprezy;

    poprawa bezpieczeństwa i komfortu uczestników zajęć, zawodów i imprez;

    możliwość organizacji na pływalni zawodów sportowych.

 PARK

Osiedle pracownicze Huty Bernarda Ludwika Hantkego wraz z zielenią parkową tworzyło zakomponowany zespół zabudowy w Częstochowie przy dzisiejszej ulicy Waleriana Łukasińskiego. Obecny trzon historycznej zabudowy został wpisany do rejestru zabytków województwa śląskiego pod numerem rejestru A/290/10. Powierzchnia parku wynosi około 1,6345 ha.

Park zachował się w części położonej na północ od pałacyku Hantkego, w obrębie budynku dyrektora huty i wzdłuż granic działek objętych wpisem do rejestru zabytków. Układ kompozycyjny został zmieniony nowymi alejkami i drogami dojazdowymi. Najstarsze zachowane drzewa, pochodzące z okresu przed powstaniem założenia, liczą od 110 do 150 lat. Są to pojedyncze okazy klonu zwyczajnego, jaworu, dębu szypułkowego i jesiona wyniosłego.

Zasadniczą część starodrzewu tworzą drzewa liczące od 80 do 100 lat, takie jak klony zwyczajne, żywotnik zachodni, jesiony wyniosłe, wiązy szypułkowe, modrzewie europejskie, tulipanowiec amerykański (wpisany do rejestru pomników przyrody), lipy szerokolistne (w tym lipa szerokolistna odmiana strzępolistna), klon jawor i klony zwyczajne. Ponadto w górnym piętrze drzewostanu występują sosna wejmutka, świerk kłujący, morwa biała, klon srebrzysty i robinie białe. Rosną także derenie jadalne, orzech włoski i klony jesionolistne.

W parku występują również krzewy, w tym: suchodrzew tatarski, róża wielkokwiatowa, śnieguliczka biała, sumak octowiec, kalina koralowa, bez lilak, tawuła oraz żywopłoty z ligustru pospolitego wzdłuż alejek. Przy granicy z kościołem pod wezwaniem Świętego Józefa i ze szkołą (od północy) zachowały się odcinki wysokich szpalerów grabowych (w formie żywopłotów). Zespół stanowi własność Urzędu Miasta w Częstochowie, jego użytkownikiem jest Miejski Dom Kultury.